هشدار دهنده گاز منوکسیدکربن

   

هشدار دهنده گاز منوکسیدکربن که در این بخش به بررسی آن خواهیم پرداخت جایگاه آن در دسته‌بندی سیستم‌های اعلام حریق به شرح زیر می‌باشد:

سیستم اعلام حریق

• سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر
• سیستم اعلام حریق متعارف
• دتکتورهای اعلام حریق صنعتی
• هشداردهنده‌های دود و گاز موضعی
  • دتکتور گاز منوکسیدکربن
  • هشداردهنده گاز متان
  • هشداردهنده دود موضعی

مقدمه       

   

گاز منوکسید کربن یک گاز بی‌بو، بی‌رنگ، بی‌طعم و بسیار سمی است که بر اثر سوختن ناقص سوخت‌های فسیلی مانند نفت، گاز، بنزین، گازوئیل و … حاصل می شود.

این گاز سمی هنگامی که وارد سیستم تنفسی شخص می‌شود بلافاصله با گلبول‌های قرمز شخص ترکیب میشود و باعث می‌شود که اکسیژن کمتری به اعضای بدن برسد.

این امر باعث خواب آلودگی و احساس خستگی مفرط می‌شود و در نهایت شخص دچار بیهوشی و مرگ می‌شود.

انباشتگی گاز ﻣﻮﻧﻮاﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ در واحد مسکونی معمولا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺎدرﺳﺖ وﺳایل گازسوز ، ﻋﺪم وﺟﻮد ﻫﻮاي ﺗﺎزه ﻛﺎﻓﻲ، مسدود بودن، مناسب نبودن یا نشتی دودﻛﺶ‌ﻫﺎ رخ می دهد.

موارد زیر از علائم و نشانه های مسمومیت با گاز منوکسید کربن می باشند:

• مسمومیت خفیف: سردرد خفیف، تهوع، استفراغ، خستگی (نشانه‌هایی شبیه به سرماخوردگی)
• مسمومیت متوسط: سردرد شدید، خواب آلودگی، گیجی، تپش قلب
• مسمومیت شدید: بیهوشی، تشنج، نارسایی قلبی تنفسی، مرگ

این سطوح سمومیت مربوط به افراد سالم می باشد و برای کودکان، مادران باردار، سالمندان . همچنین افرادی که شرایط خاص پزشکی دارند متفاوت می باشد.

بسیاری از گزارشات نشان می دهد قربانیان مسمومیت گاز منوکسید کربن خود به شرایط خود آگاه هستند ولیکن آنقدر گیج و ناتوان می شوند که قادر به خروج از ساختمان و یا درخواست کمک نیستند.

اولین قربانیان مسمومیت منوکسیدکربن کودکان و حیوانات خانگی می باشند، از این رو شناخت سطوح مسمومیت بسیار مهم می باشد.

هشدار!           

• این دستگاه، هشداردهنده نشت گاز شهری نیست! گاز منوکسید کربن با گاز شهری کاملا متفاوت است. گاز مونوکسید کربن معمولا از دودکش خارج می شود و علت اینکه بی بو، بی رنگ و بی طعم است، بسیار خطرناک است.
• این دستگاه باید توسط یک شخص متخصص نصب شود.
• از دست کاری و یا باز کردن دستگاه بپرهیزید، زیرا باعث خرابی و یا ایجاد نقص در عملکرد آن خواهد شد.
• در زمان قطع برق، این دستگاه قادر به محافظت شما در برابر گاز منوکسید کربن نخواهد بود.
• هشدار دهنده گاز منوکسیدکربن گرچه ضريب ايمني را افزایش می دهد ولی به هیچ وجه جايگزين نصب مناسب و سرويس دوره‌ای وسايل گازسوز (يا ساير سوخت‌هاي فسيلي) و تميز كردن مرتب دودكش‌­ها نمي شود.

در کجا هشداردهنده مونوکسید کربن نصب کنم؟    

در هر قسمتی که از وسایل سوخت سوز ( مانند اجاق گاز، بخاری، آبگرمکن، پکیج و …) قرار دارد.

اطمینان داشته باشید که صدای هشدار دهنده از تمامی اتاق ها شنیده
می شود.

اگر منزل شما چند طبقه می باشد، در هر طبقه حداقل یک هشداردهنده نصب نمایید.

اگر تنها یک هشداردهنده دارید، آن را در راهروی منتهی به اتاق خواب‌ها (پشت درب اتاق خواب‌ها) نصب کنید.

در صورتی که هشداردهنده را در پارکینگ و جهت فرمان به فن‌های تهویه استفاده می نمایید، بند 5 را به دقت مطالعه نمایید.

جهت نصب هشدار دهنده مونوکسید کربن، الزامات سازمان آتش نشانی شهر خود را مد نظر قرار دهید.

چطور هشدار دهنده مونوکسید کربن را نصب کنم؟           

نکات زیر به شما جهت تعیین مکان نصب هشدار دهنده گاز منوکسیدکربن کمک می کند:

هشداردهنده باید در فاصله افقی 1 تا 3 متر دورتر از وسایل گاز سوز و یا سوخت های فسیلی نصب شود.

اگر هشداردهنده بر روی سقف نصب می شود، بايد حداقل 30 سانتی متر از ديوارهای جانبی فاصله داشته باشد.

در شرایطی که ارتفاع اتاق اجازه دهد، هشداردهنده ای که بر روی دیوار نصب می شود باید حداقل در ارتفاع 230 سانتی متر بالاتر از کف بوده و فاصله اش از سقف کمتر از 15 سانتی متر نباشد.

برای نظارت بهینه و رویت نشانگرها، دستگاه را در معرض دید قرار دهید.

از مسدود نبودن منافذ دستگاه مطمئن شوید.

هشدار دهنده نباید در فضاهای زیر نصب شود:

• در فضاهاي محفوظ (مثلاً در داخل قفسه، پشت پرده، پشت کمد)
• در جايي كه بتواند مسدود شود (مثلاً توسط اسباب و اثاثيه)
• در بالاي سينك
• نزديك درب، پنجره
• نزديك فن
• نزديك هر هواكش يا ساير دريچه هاي تهويه مشابه
• در مکانی كه دما ممكن است به 10 درجه زیر صفر یا 50 درجه بالای صفر برسد.
• جايي كه گرد، غبار و چربی ممكن است سنسور دستگاه را کثیف كند.
• در مکانهایی با رطوبت بالا
• خيلي نزديك به اجاق پخت و پز
• در ﻣﺤﻴطهای ﺧﺎﺻﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻀﺎي آزاد، دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ، رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺎﻻ، پر ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر و …

 

 

اقدامات ضروری در هنگام اعلام هشدار    

 

فعال شدن دستگاه به معنای وجود سطح خطرناکی از گاز مونوکسید کربن است که می تواند کشنده و بسیار خطرناک باشد. در این صوررت مراحل زیر را دنبال کنید:

درب و پنجره ها را فورا باز کنید تا هوای تازه وارد اتاق شود.

تمام وسايل سوخت سوز را فورا خاموش كنید.

ساختمان را تخليه كنيد و یک سرشماری انجام داده و از حضور همه اعضای خانواده مطمئن شوید.

تا زمانی که از برطرف شدن خطر مطمئن نشدید، به محیط باز نگردید. فقط در صورت قطع صدای آژیر هشدار دهنده میتوانید به ساختمان برگردید. توقف هشدار ممكن است نه به خاطر پايين آمدن سطح منواكسيد كربن محيط، بلكه به خاطر تخليه باتري باشد، لذا پس از ورود به ساختمان ازصحت عملکرد هشدار دهنده اطمینان پیدا کنید.

در ساختمان هاي چند طبقه، به تمامي متصرفين در معرض خطر هشدار دهید. گاز منواكسيد كربن ميتواند با هوا مخلوط میشود و از طريق سيستم تهويه، هواکش هود، شفت های عمودی یا دودکش مشترک به واحدهاي ديگر در ساختمان سرايت كند.

دلیل فعال شدن هشدار دهنده منوکسید کربن را بررسی نموده و اقدام به حل مشکل کنید.

بعد از سپری کردن مراحل بالا اگر هشدار دهنده در 24 ساعت بعدی مجددا فعال شد مراحل بالا را تکرار نموده و با یک تکنسین مجرب برای پیدا کردن منبع اصلی مشکل و چک نمودن وسایل گاز سوز تماس بگیرید.

نحوه نگهداری دستگاه      

جهت نگهداری اصولی و مناسب دستگاه مراحل زیر را دنبال نمایید:

عملکرد نشانگرها و صدای هشدار دهنده را به صورت هفتگی و با فشردن کلید “قطع صدا/تست” تست نمایید.

ماهی یکبار دستگاه را با یک قلم‌مو نرم یا توسط جاروبرقی تمیز نمایید تا گرد و غبار آن گرفته شود.

هرگز از مواد شوینده برای تمیز کردن هشداردهنده استفاده ننمایید.

از اسپری های خوشبو کننده، اسپری‌های مو و دیگر اسپری‌ها در اطراف دستگاه استفاده ننمایید.

هرگز دستگاه را رنگ نزنید. رنگ باعث بسته شدن منافذ روی هشدار دهنده و ایجاد خلل در روند تشخیص گاز مونوکسید کربن توسط سنسور داخلی دستگاه می شود.

هرگز قطعات دستگاه را جدا نکرده و داخل آن را تمیز نکنید. هرگونه آثار باز شدن روی دستگاه باعث باطل شدن گارانتی آن خواهد شد. پس از تمیز کردن دستگاه، فورا آنرا به جای خود برگردانید.

از مواد شوینده در نزدیکی هشداردهنده استفاده ننمایید.

بخارات مواد شیمایی، حلالها، مايعات تميز كننده، براق كننده ها، رنگها، بخارات ناشي از پخت و پز و … باعث آسیب به سنسور دستگاه خواهد شد.

هشدار:      

مواد زیر می توانند به سنسور دستگاه آسیب رسانده و باعث عملکرد نادرست آن شوند:

متان (گاز شهری)، پروپان، ایزوپروپانول، اتیلن، بنزن، تولوئن، اتیل استات، سولفید هیدروژن، دی اکسید گوگرد، محصولاتی که پایه الکلی دارند، تینر، رنگها، حلال ها، چسب، اسپری های مو، ژل های بعد از اصلاح، عطرها و دیگر مواد شوینده.

هشدار:    

اين دستگاه به صورت كامل ايمني افراد را در برابر خطرات جدي ناشي از استشمام مونوكسيد كربن تضمين نمي كند.

هشدار:  

این دستگاه قادر به محافظت از افراد دارای شرایط خاص پزشکی نمی باشد. برای افراد دارای بیماری های خاص حتی غلظت کمی از گاز مونوکسید کربن می تواند بسیار خطرناک باشد. در صورت داشتن تردید با پزشک خود مشورت کنید.

علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن       

سالانه حدود هزار نفر در ایران بر اثر استنشاق گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست می دهند.

گاز منوکسید کربن یک ترکیب بی رنگ، بی بو و بدون طعم است که فرد با استشمام آن هیچ احساسی ندارد و زمانی متوجه مسمومیت خود می شود که دیر است.

از این رو این گاز به قاتل خاموش معروف است.

همه انسان‌ها در معرض خطر گاز منوکسیدکربن قرار دارند، اما کارشناسان معتقدند نوزادان، کودکان خردسال، زنان باردار، سالمندان و افراد مبتلا به مشکلات قلبی و تنفسی در بالاترین ریسک مرگ قرار دارند.

• سردرد مبهم

این علامت شایع ترین علامت هشداردهنده مسمومیت خفیف با گاز منوکسید کربن است.

سردرد تنشی یک علامت هشدار دهنده اولیه هنگام بروز مسمومیت است.

• ضعف عضلانی و سرگیجه

پس از جایگزینی منوکسید کربن با اکسیژن در خون، سلول‌های بدن حیات خود را از دست می دهند.

ضعف عضلانی یکی از عواقبی است که در نتیجه مرگ سلول‌ها گریبان افراد را خواهد گرفت.

• حالت تهوع و استفراغ

نخستین نشانه های مسمومیت خفیف با مونوکسید کربن مانند نشانه های بیماری آنفولانزا است. حالت تهوع، استفراغ و خستگی از همین علائم مشترک بین آنفولانزا و مسمومیت با منوکسید کربن هستند.

• تنگی نفس

برخی از علائم دیده میشود در زمان مسمومیت با منوکسید کربن با گذر زمان تشدید می شوند. تنفس سریع یا تنگی نفس از این دسته علائم هستند.

• گیجی و خواب آلودگی

مسمومیت با منوکسید کربن در اغلب مواقع با احساس گیجی و خواب آلودگی همراه است.

• تاری دید

در مواردی که مسمومیت به مرحله پیشرفته رسیده باشد و تجمع منوکسید کربن در خون به سطح زیادی رسیده باشد، حالت تاری دید نیز رخ می دهد.

• تشنج و مرگ

در صورت مسمومیت  سطح بالا با منوکسید کربن تشنج نیز در برخی افراد دیده می شود. این تشنج اسپاسم عضلانی را به همراه خود دارد.

هشدار   

نصب این دستگاه نباید جایگزین استفاده و نگهداری صحیح وسایل با سوخت فسیلی شامل تهویه کامل و دودکش باشد.

در صورتی که از هشدار دهنده گاز منوکسیدکربن استفاده می کند، باز هم می بایست بطور مرتب از دودکش بازدید نمایید و نسبت به تهویه کامل اطمنیان داشته باشید.

عملکرد هشداردهنده مونوکسید براساس استاندارد            

بر اساس استاندارد، زمان فعال شدن هشدار دهنده گاز منوکسیدکربن به غلظت گاز منوکسید کربن (بر حسب ppm) و همچنین زمانی که سپری میشود بر اساس جدول زیر می باشد.

غلظت گاز منوکسید کربن (ppm)	زمان فعال شدن هشدار دهنده
30ppm	پس از 120 دقیقه
50ppm	بین 60 تا 90 دقیقه
100ppm	بین 10 تا 40 دقیقه
300ppm	در کمتر از 3 دقیقه

دلیل اینکه بر اساس استاندارد، در غلظت های کمتر از 100ppm  مدت زمان نسبتا زیادی طول می کشد که هشدار دهنده فعال گردد، این است که هشدارهای غیرضروری کاهش یابد.

به طور مثال زمانی که غلظت گاز منوکسید کربن در محیط 50ppm است، هشدار دهنده تا 60 دقیقه اجازه هشدار ندارد تا این اطمینان حاصل شود که هشدار غیرضروری صادر نمی گردد. بدیهی است در صورت افزایش غلظت گاز، زمان هشدار سریع تر می باشد.

بسیاری از خریداران، به اشتباه سعی می کنند که با قرار دادن هشدار دهنده گاز منوکسیدکربن جلوی اگزور اتومبیل و یا دودکش بخاری آن را تست نمایند و در اکثر موارد هشدار دهنده عمل نمی کند.

توجه به این نکته ضروری است که میزان غلظت گاز منوکسید کربن خروجی از اگزوز اتومبیل یا دودکش بخاری معمولا کمتر از 100ppm  بوده و باعث فعال سازی هشدار دهنده در کوتاه مدت نخواهد شد.

همچنین دود خروجی از اگزوز اتومبیل به علت مرطوب بودن باعث آسیب به سنسور دستگاه می شود.